ประพจน์

          หมายถึง ประโยคหรือข้อความที่ใช้สาหรับบอกค่าความเป็นจริงหรือเท็จเพียงอย่างใดอย่าง หนึ่ง ส่วนประโยคหรือข้อความที่ไม่สามารถบอกค่าความจริงหรือเป็นเท็จได้จะไม่เรียกว่า ประพจน์ ตัวอย่างของประโยคหรือข้อความที่เป็นประพจน์ เช่น ดวงอาทิตย์ขึ้นทางทิศตะวันออก สุนัขมี 4 ขา ประเทศไทยมีชายแดนติดกับประเทศอินเดีย เดือนมกราคมมี 30 วัน ตัวอย่างของประโยคหรือข้อความที่ไม่เป็นประพจน์ เช่น ห้ามเดินลัดสนาม กรุณาปิดไฟก่อนออกจากห้อง เธอกาลังจะไปไหน เขาเป็นนักฟุตบอลทีมชาติไทย Y + 5 = 8

ตัวอย่างประโยคที่เป็นประพจน์         

           ดาวพุธเป็นดาวเคราะห์                                                                                        (จริง)

           จังหวัดเชียงใหม่ไม่อยู่ทางภาคใต้ของประเทศไทย                                           (จริง)

                                                                                                                          (จริง)

                                                                                                                (เท็จ) 

             เป็นจำนวนตรรกยะ                                                                                     (เท็จ)

           เซตว่างเป็นสับเซตของเซตทุกเซต                                                                     (จริง)           

         ในตรรกศาสตร์  การเป็นจริงหรือเท็จ  ของแต่ละประพจน์  เรียกว่า  ค่าความจริง  (truth  value)  ของประพจน์  เช่น  3 =  I  +  2  เป็นประพจน์ที่มีค่าความจริงเป็นจริง  หรือกล่าวสั้นๆ  ได้ว่า  3  =  1 + 2  เป็นประพจน์ที่เป็นจริง

           ประโยคที่ไม่อยู่ในรูปประโยคบอกเล่าหรือปฏิเสธ  ไม่เป็นประพจน์  เช่น  ประโยคคำถาม  ประโยคคำสั่ง  ห้าม  ขอร้อง  อ้อนวอน  ประโยคแสดงความปรารถนา  หรือประโยคอุทาน

ตัวอย่างประโยคที่ไม่เป็นประพจน์

           ฝนตกหรือเปล่า                                                                                                  (คำถาม)

           อย่าเดินลัดสนาม                                                                                                (ห้าม)

           ช่วยด้วย                                                                                                              (ขอร้อง)

           กรุณาเปิดหน้าต่างด้วย                                                                                        (ขอร้อง)

           ได้โปรดเถิด                                                                                                        (อ้อนวอน)

           น่ากลัวจริง                                                                                                           (อุทาน)

           ออกไปให้พ้น                                                                                                      (คำสั่ง)

           โปรดให้อภัยในความไม่สะดวก                                                                          (ขอร้อง)                     

           อยากไปเที่ยวเหลือเกิน                                                                                         (ปรารถนา)